आज आपण मुंबई च्या अजुन काही वेगळ्या आणि ऐतिहासिक बाजु लाभलेल्या जागांना भेट देऊयात. 

1. कान्हेरी लेणी

 बोरिवली येथील संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यानात वसलेल्या, ‘मुंबईचे फुफ्फुस’ म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या कान्हेरी लेणी ही शहरातील तुमच्या सुट्टीच्या वेळी पाहण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणांपैकी एक आहे. जास्तीत जास्त हिरवळ आणि परिणामी भरपूर ताजी हवा असलेले हे शहरातील एकमेव ठिकाण असल्याचे म्हटले जाते.

 कान्हेरी लेणी परिसर प्रदूषण आणि गजबजलेल्या शहरी जीवनापासून एक सुखद सुटका देते. लेणी इ.स.पूर्व पहिल्या शतकातील आहेत आणि भारतातील सर्वात जुन्या लेण्यांपैकी एक म्हणून गणली जाते.

 कान्हेरी लेणी त्यांच्या नैसर्गिक बेसाल्ट रचना, प्राचीन भारतीय शैलीतील वास्तुकला आणि लेण्यांच्या 109 विशेष प्रवेशद्वारांसाठी प्रसिद्ध आहेत. ही लेणी एकेकाळी सामूहिक उपासना, अभ्यास आणि ध्यानासाठी एक विशिष्ट बौद्ध संस्था होती.

 2. महालक्ष्मी मंदिर

 ‘देवी महालक्ष्मी’च्या सन्मानार्थ समर्पित, हे मुंबईतील एक प्राचीन मंदिर आहे. शुक्रवारी या मंदिरात भाविकांची मोठी गर्दी असते. तसेच, ‘नवरात्र’ उत्सवाच्या दिवसांत, या उत्सवाचे साक्षीदार होण्यासाठी हजारो भाविक या मंदिरात गर्दी करतात.

 हे मुंबईतील प्रमुख हिंदू धार्मिक स्थळांपैकी एक आहे. दखजी दादाजी या हिंदू व्यापार्‍याने १८३१ मध्ये हे मंदिर बांधले. त्रिदेवी देवी महाकाली, महालक्ष्मी आणि महासरस्वती यांच्या मूर्ती मंदिराची शोभा वाढवतात आणि पवित्र आशीर्वाद देतात.

 3. माउंट मेरी चर्च

 1640 मध्ये बांधलेले आणि नंतर 1761 मध्ये पुन्हा बांधलेले एक प्राचीन चर्च, द बॅसिलिका ऑफ अवर लेडी ऑफ द माउंट हे मुंबईतील एक महत्त्वाचे धार्मिक ठिकाण आहे. या चर्चच्या आकर्षणात आणखी भर घालणारी गोष्ट म्हणजे ते ‘सुंदर बन बांद्रा’ नावाच्या टेकडीच्या माथ्यावर वसलेले आहे, ज्यातून बलाढ्य अरबी समुद्र दिसतो.

 असे मानले जाते की चर्चमध्ये उपचार करण्याचे सामर्थ्य आहे आणि या कारणास्तव, चर्चमध्ये अनेकदा भक्तांची गर्दी असते. असेही म्हटले जाते की माउंट मेरी चर्चमध्ये जे प्रामाणिकपणे प्रार्थना करतात त्यांच्या इच्छा पूर्ण होतात.

 4. राजाबाई क्लॉक टॉवर

 दक्षिण मुंबईमध्ये स्थित, राजाबाई क्लॉक टॉवर मुंबई विद्यापीठ फोर्ट कॅम्पसमध्ये उच्च न्यायालयाच्या शेजारी आहे. हा टॉवर लंडनमधील बिग बेनवर तयार करण्यात आला आहे आणि मुंबईतील प्रमुख पर्यटन स्थळांपैकी एक बनला आहे. टॉवरमध्ये एक मोठे घड्याळ आहे जे ठराविक अंतराने मधुर सूर वाजवते. यात अनेक प्रभावी वैशिष्ट्ये देखील आहेत आणि प्राच्य आकृत्यांसह सुंदरपणे सुशोभित केले गेले आहे.

 5. कमला नेहरू पार्क

 मलबार हिल येथे स्थित, कमला नेहरू पार्कचे नाव भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांच्या पत्नीच्या नावावर आहे. हे उद्यान सुमारे 4,000 चौरस फूट क्षेत्रफळात पसरलेले आहे आणि चौपाटी बीच आणि मरीन ड्राइव्ह (क्वीनचा नेकलेस) चे उत्तम दृश्य प्रदान करते.

 कमला नेहरू उद्यानात विस्तीर्ण हिरवेगार परिसर आहे. हे मुंबईतील मुलांनी सर्वाधिक भेट दिलेल्या ठिकाणांपैकी एक आहे. या उद्यानात विविध प्रकारच्या फुलांचा समावेश आहे आणि ते एका अद्वितीय संरचनेसाठी प्रसिद्ध आहे, ज्याला ओल्ड वुमन शू किंवा बूट हाऊस म्हणतात, जे मुख्यतः मुलांना आकर्षित करते.

6. वीरमाता जिजाबाई उद्यान

 पूर्वी ‘राणी बाग’ आणि ‘व्हिक्टोरिया गार्डन’ म्हणून ओळखले जाणारे वीरमाता जिजाबाई उद्यान हे मुंबईच्या मध्यभागी असलेल्या भायखळ्यात आहे. या बागेला भारतातील सर्वात जुन्या प्राणीसंग्रहालयांपैकी एक मानले जाते.

 या उद्यानाचे आणखी एक प्रमुख आकर्षण म्हणजे भाऊ दाजी लाड वस्तुसंग्रहालय हे याच आवारात औद्योगिक तसेच कृषी हितसंबंध वाढवण्याच्या उद्देशाने आहे. संग्रहालयाजवळ हत्तीची प्राचीन मूर्ती आहे, जी एलिफंटा लेणी येथे सापडली असे मानले जाते. ही बाग 48 एकरमध्ये पसरलेली आहे आणि प्रवेशद्वाराजवळ एक क्लॉक टॉवर देखील आहे.

 7. डॉ भाऊ दाजी लाड संग्रहालय

 यापूर्वी व्हिक्टोरिया आणि अल्बर्ट संग्रहालय म्हणून ओळखले जाणारे, डॉ. भाऊ दाजी लाड संग्रहालय 1872 मध्ये बांधले गेले आणि मुंबईतील सर्वात जुन्या संग्रहालयांपैकी एक आहे. अत्यंत दुर्मिळ आणि मुंबईच्या गौरवशाली इतिहासाशी संबंधित असलेले अनेक पुरातत्व शोध, छायाचित्रे, नकाशे आणि अवशेष सापडतात.

 संग्रहालयात 4000 हून अधिक हस्तलिखिते आणि संदर्भ पुस्तकांसह अनेक मातीचे मॉडेल, पोशाख, सुंदर आकाराचे चांदी आणि तांबे देखील प्रदर्शित केले जातात. कांस्य शिल्पे, शस्त्रे, हस्तिदंत, जीवाश्म आणि सजावटीच्या धातूची भांडी देखील या समृद्ध संग्रहालयात आढळू शकतात.

 8. सेंट थॉमस कॅथेड्रल

 सेंट थॉमसचे कॅथेड्रल हे मुंबईतील प्रमुख ठिकाणांपैकी एक आहे. 1718 मध्ये बांधलेले, कॅथेड्रल सुरुवातीच्या ब्रिटिश सेटलमेंटचे मुख्य आकर्षण आहे. किंबहुना, सेंट थॉमस कॅथेड्रल हे शहरातील पहिले अँग्लिकन चर्च होते आणि म्हणूनच मुंबईतील ख्रिश्चन लोकसंख्येसाठी त्याचे धार्मिक महत्त्व होते. कॅथेड्रल हे शांततेचे प्रतिनिधित्व करणारे एक उत्तुंग स्मारक आहे आणि सेंट थॉमसच्या नावावरून हे नाव देण्यात आले आहे, जे येशूच्या 12 शिष्यांपैकी एक आहेत ज्यांनी भारतालाही भेट दिली होती.

 9. क्रॉफर्ड मार्केट

 क्रॉफर्ड मार्केट हे मुंबईतील आणखी एक लोकप्रिय ठिकाण आहे. घरगुती वस्तू खरेदी करण्यासाठी हे सर्वोत्तम ठिकाणांपैकी एक असल्याचे म्हटले जाते. 1966 पर्यंत ही बाजारपेठ मुख्य घाऊक बाजारपेठ होती आणि 72000 चौरस यार्डमध्ये पसरली होती.

 नॉर्मन आणि फ्लेमिश शैलीतील हे भव्य वास्तुकला येथे सर्वात जास्त लक्ष वेधून घेते. ज्यांना वेगवेगळ्या चवींचा आस्वाद घ्यायचा आहे त्यांच्यासाठी हे एक ठिकाण आहे कारण बाजारपेठ ताज्या शेबच्या सुगंधांसह चमकदार फळे, भाज्या आणि पोल्ट्रीने भरलेली आहे.

 10. पवई तलाव

 पवई हे मुंबईच्या उत्तर उपनगरातील पवई खोऱ्यात वसलेले एक कृत्रिम तलाव आहे ज्याला फ्रामाजी कावसजी पवई इस्टेटचे नाव देण्यात आले आहे. हे तलाव शहरातील एक सुंदर ठिकाण आहे आणि मुंबईला भेट देताना ते चुकवू नये.

 पवई गावाशेजारी, सालसेट बेटावर वसलेले, पवई तलाव हे एक शांत आणि सुखदायक ठिकाण आहे जिथे आपण निसर्गाचा उत्तम आनंद घेऊ शकतो. या तलावाच्या पूर्वेस इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (IIT मुंबई) आणि राष्ट्रीय औद्योगिक अभियांत्रिकी संस्था (NITIE) आहेत. तलावाच्या परिसरात विविध आलिशान हॉटेल्स आणि गृहसंकुले देखील आहेत.

11. जहांगीर गॅलरी

 काला घोडा महोत्सवाच्या ठिकाणांपैकी एक, जहांगीर आर्ट गॅलरीची स्थापना सर कावसजी जहांगीर यांनी 1952 मध्ये केली होती. हे गॅलरी गेटवे ऑफ इंडियाजवळ दक्षिण मुंबईत, प्रिन्स ऑफ वेल्स संग्रहालयाच्या मागे, काळा घोडा येथे आहे आणि त्यात चार आहेत. प्रदर्शन हॉल.

 वर्षानुवर्षे, हे क्षेत्र शहरातील कला क्रियाकलापांचे केंद्र म्हणून विकसित झाले आहे आणि एक असे ठिकाण आहे जिथे कलाकार, संरक्षक आणि कला प्रेमी भेटू शकतात आणि त्यांची कलेची आवड शेअर करू शकतात. समकालीन भारतीय कलेचे केंद्र म्हणून गॅलरी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ओळखली जाते. ही मनोरंजक गॅलरी स्थानिक कलाकार आणि अधूनमधून मोठ्या नावांचे शो आयोजित करते आणि समोवर कॅफेचे घर देखील आहे.

 12. सेंट जॉर्ज किल्ला

 सेंट जॉर्ज फोर्ट किंवा फोर्ट जॉर्ज मुंबईच्या फोर्ट परिसरात उभा आहे. किंग जॉर्ज तिसरा याच्या नावावर असलेला हा किल्ला १७६९ मध्ये डोंगरी किल्ल्याच्या जागेवर बांधला गेला, जो तटबंदीच्या मुंबई प्रदेशाचा विस्तार आहे.

 नेपोलियन बोनापार्टच्या अपेक्षित हल्ल्यापासून बचाव करणे हे त्याच्या बांधकामामागील कारण होते. किल्ल्याचा वापर शस्त्रास्त्रे आणि दारूगोळ्याचे भांडार म्हणूनही केला जात असे. 1889 ते 1892 च्या दरम्यान किल्ल्याच्या ठिकाणी सेंट जॉर्ज हॉस्पिटल बांधण्यात आले आणि त्याचे अवशेष आजही पाहता येतात. बाकी, किल्ल्याचा बहुतांश भाग अवशेष अवस्थेत आहे आणि त्याच्या कमानी आणि भिंतींमध्ये अजूनही लपलेला समृद्ध इतिहास शोधण्यासाठी प्रवासी येथे भेट देतात.

 13. खोताचीवाडी गाव

 खोताची वाडी हे दक्षिण मुंबईतील गिरगाव जिल्ह्यातील एका छोट्याशा गावासारखे आहे जे चौपाटी या प्राचीन समुद्रकिनाऱ्यासाठी प्रसिद्ध आहे. या हेरिटेज गावात जुनी-पोर्तुगीज शैलीची घरे आहेत जी मुंबईतील मूळ रहिवासी, पूर्व भारतीय ख्रिश्चनांची घरे आहेत.

 अरबी समुद्रासमोरील उंच इमारतींसह खोताचीवाडी मुंबईची सर्वात स्पष्ट प्रतिमा देखील देते. इथली बहुतेक घरे किमान शंभर वर्षे जुनी आहेत आणि हाताने चमकदार रंगात रंगवलेली आहेत आणि उंच छत, मोठ्या खोल्या आणि जुन्या शैलीतील व्हरांड्यांसह दुहेरी किंवा तिप्पट मजली आहेत. मुंबई शहराचा एक महत्त्वाचा भाग अनुभवण्यासाठी हे एक ठिकाण आहे.

 14. वरळी सीफेस

 वरळी सीफेसमध्ये अरबी समुद्राचे अंतहीन आकाशी पाणी आणि दूरच्या हाजी अली दर्ग्याचे दृश्य असलेले निसर्गरम्य परिसर आहे. हे दक्षिण मुंबईतील एक पॉश आणि प्रमुख निवासी क्षेत्र आहे, ज्यात बहुतेक श्रीमंत लोक राहतात.

 उत्तरेला वरळी किल्ल्यापासून दक्षिणेला नारायण पुजारी नगरपर्यंत विस्तारलेला हा परिसर शहरातील एक लोकप्रिय ठिकाण आहे. पावसाळ्यात महाकाय लाटा अनुभवण्यासाठी प्रसिद्ध असलेले हे ठिकाण स्थानिक आणि पर्यटकांना सारखेच आकर्षित करते. वरळी सी फेसमध्ये वरळी किल्ला, हाजी अली दर्गा आणि वांद्रे-वरळी सी लिंक (राजीव गांधी सी लिंक) यासारखी अनेक महत्त्वाची आकर्षणे आहेत. याशिवाय, अनेक उच्च श्रेणीची रेस्टॉरंट्स आणि शॉपिंग आउटलेट्स देखील आहेत.

 15. ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा

 ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा हे मुंबईतील एक मोठे ध्यानसंकुल आणि स्मारक आहे. हे भगवान बुद्धांच्या सन्मानार्थ बांधले गेले होते. 2008 मध्ये पूर्ण झालेल्या या पवित्र वास्तूची आशिया खंडातील सर्वात मोठ्या दगडी स्मारकांमध्ये गणना केली जाते आणि मुख्य घुमटात गौतम बुद्धांच्या पवित्र अस्थी अवशेष आहेत.

 या मंदिराचे आणखी एक प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे यात जगातील सर्वात मोठा खांब नसलेला घुमट आहे आणि आकारमानात विजापूरच्या गोल गुम्बाझला मागे टाकले आहे. ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा अभ्यागतांना त्याच्या वास्तुकलेने मंत्रमुग्ध करते.

 त्याची उंची सुमारे 325 फूट आहे आणि या घुमटाकार वास्तूच्या मध्यभागी असलेल्या मोठ्या ध्यानमंदिरात 8000 लोक बसण्याची क्षमता आहे.

 16. वॉक ऑफ स्टार्स

 द वॉक ऑफ द स्टार्स हा बांद्रा, मुंबई येथील बँडस्टँड प्रोमेनेडचा एक विभाग आहे जो हॉलीवूड वॉक ऑफ फेम प्रमाणेच बॉलीवूड फिल्म स्टार्सचा सन्मान करण्यासाठी बांधला गेला आहे. या मार्गामध्ये प्रसिद्ध बॉलीवूड अभिनेत्यांच्या सुमारे सहा पुतळ्या तसेच इतर बॉलीवूड तारकांच्या हाताचे ठसे आणि स्वाक्षरी असलेल्या सुमारे 100 ब्रास प्लेट्स आहेत. चालणे 2 किमी लांब आहे आणि जर तुम्ही बॉलिवूड चित्रपट प्रेमी असाल तर नक्कीच भेट देण्यासारखे ठिकाण आहे.

 17. मुंबा देवी मंदिर

 जर तुम्ही मुंबईत असाल तर तुम्ही मुंबा देवी मंदिराला नक्की भेट द्या. मुंबईच्या मध्यभागी वसलेले हे सर्वात सुंदर मंदिरांपैकी एक आहे. हे मंदिर 18 व्या शतकात बांधले गेले. देवी मुंबा देवी ही कोळी मच्छिमारांची संरक्षक देवी आणि मुंबई शहराची संरक्षक देवी आहे.

 मुंबई शहराला मुंबा देवी हे नाव पडल्याचेही सांगितले जाते. एका पौराणिक कथेनुसार मुंबा देवी ही आठ हात असलेली देवी आहे जिने मुंबरका नावाच्या दुष्ट राक्षसाचा पराभव केला. त्याच्या पराभवानंतर मुंबरकाने देवीला आपले नाव घेण्याची विनंती केली आणि देवीने त्याला तिच्या सन्मानार्थ मंदिर बांधण्याची परवानगी दिली. मुंबा देवीच्या मंदिरातील तीर्थ मुंबारकाने बांधले होते.